در دنیای گسترش یافته تجارت و ارتباطات جهانی امروز، صادرات به عنوان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد کشورها به‌شمار می‌رود. اما در این مسیر به‌ویژه برای کشورهایی که در شرایطی خاص قرار دارند، مفهوم لیست کالاهای ممنوعه صادراتی چالش‌ها و مسائل جدیدی را به وجود آورده است. در این مقاله، به بررسی کالاهای ممنوعه صادراتی می‌پردازیم؛ مجوزهای ضروری برای صادرات و همچنین لیست کالای مشروط صادراتی و مرجع قانونی تعیین‌کننده این محدودیت و ممنوعیت را با هم بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
انواع جواز برای کالاهای صادراتی در ایران
بدون شک، برای شروع فرآیند صادرات، نیاز به تهیه و ارائه اسناد و مدارکی دارید که اساس معاملات تجاری بین‌الملل را تشکیل می‌دهند. با داشتن این اسناد و مدارک، می‌توانید به راحتی فرآیند صادرات را آغاز کرده و با پیچیدگی‌ها و مشکلات مربوط به مقررات کشور مقصد مقابله کنید. همچنین، همیشه مشاوره از کارشناسان مجرب و متخصص در زمینة تجارت بین‌المللی و استعلام ممنوعیت صادرات از آنها به شما کمک خواهد کرد تا به بهترین شکل از این فرآیند بهره‌برداری کنید. از جمله این اسناد می‌توان به پروانه گمرکی، کارت بازرگانی و … اشاره کرد که در ادامه، به تفصیل به هر یک از این اسناد و مدارک خواهیم پرداخت:
- کارت بازرگانی: کارت بازرگانی مجوزی رسمی است که دارندگان آن می‌توانند در حوزه تجارت خارجی، فعالیت کنند. این مجوز از طرف مقامات مربوطه در کشور شما صادر می‌شود و معمولاً به شکل یک کارت حمل‌شدنی با تاریخ انقضاء مشخص است. از ویژگی‌های کارت بازرگانی می‌توان به اعتبار و تأثیر آن در ایجاد رابطه با کسب‌وکارهای خارجی اشاره کرد.
- مجوز صادرات (در صورت نیاز): برای بعضی کالاها، تهیه مجوز صادرات از وزارت بازرگانی ضروری است. این مجوز برای کالاهایی که ممکن است با محدودیت‌های تجاری، امنیتی یا بهداشتی مواجه شوند، اعمال می‌شود. این مجوز نشان می‌دهد که مقامات مربوطه اجازه داده‌اند که کالاهای مشخص را از کشور خارج کنند.
- گواهی‌ها و مجوزهای بهداشت و کیفیت: ممکن است برای واردات کالاها به کشورها، گواهی‌ها و مجوزهای بهداشتی و کیفیتی لازم باشد. این اسناد اثبات می‌کند که کالاهای شما دارای استانداردهای مشخصی در زمینه بهداشت و کیفیت است. برای مثال، گواهی بهداشت نباتی یا بهداشت دامی به این موضوع اشاره دارند که کالای شما عاری از عفونت‌ها یا بیماری‌هاست.
- صورت عدل‌بندی (Packing List): این اسناد، فهرست دقیقی از محتوای بسته‌بندی کالاها و جزئیات آنها را ارائه می‌دهد. اطلاعات درج شده در این لیست، شامل تعداد و نوع محصولات، وزن، ابعاد و مشخصات دیگری است که به گمرک و مقامات مربوطه در کشور مقصد کمک می‌کند تا کنترل و بررسی لازم را انجام دهند.
- بارنامه (Bill of Lading): این سند تأییدیه حمل‌ونقل کالاها از مبدا به مقصد را نشان می‌دهد. در حمل دریایی، بارنامه توسط شرکت حمل‌ونقل (کشتی‌رانی) صادر می‌شود. این سند شامل جزئیاتی مانند مبدا و مقصد، نام کشتی‌رانی، اطلاعات بارگیری و تخلیه و مشخصات کالاهاست.
- فاکتور تجاری (Commercial Invoice): این فاکتور حاوی جزئیات مالی معامله، اطلاعات صادرکننده و دریافت‌کننده، شرایط پرداخت و سایر جزئیات تجاری مربوط به معامله است. این اسناد به عنوان سند مالی اساسی در تجارت جهانی استفاده می‌شود.
- مشخصات فنی و توصیف کالا (Product Specifications): این اطلاعات شامل توضیحات دقیقی از ویژگی‌ها، استفاده‌ها، محتوا و سایر جزئیات فنی کالا را ارائه می‌کند. این اطلاعات به مقصد کمک می‌کند که کالای مورد نظر خود را به درستی تشخیص دهد.
حتما ببینید: کالاهای ممنوعه وارداتی
تاریخچه آغاز کالاهای ممنوعه صادراتی تاکنون
از سال ۱۳۹۷ به بعد، مطابق با شرایط کشور، موضوع کالاهای ممنوعه صادراتی و تهیه لیست کالاهای ممنوعه صادراتی در 7 مرحله پیگیری شد. این مسیر ممنوعیت صادرات نیز به طور رسمی در قوانین امور گمرکی جاری به اجرا درآمده است. این مراحل ممنوعیت شامل موارد زیر است:
- فاز اول: در تیر ماه سال 1397، لیستی اعلام شد که در آن ممنوعیت صادرات تقریباً 160 نوع کالا، به طور دقیق تعیین شده بود. این اقدام تاریخی بوده که برای اولین بار فهرستی از کالاهایی که ممنوعیت صادرات آنها اعمال می‌شود، منتشر شد. این اقدام هدف اصلی‌اش مهار سیاق و سیما در عرضة این کالاها به بازار جهانی بود.
- فاز دوم: در این مرحله، حوالی اواخر سال 1397، دولت 18 نوع کالای ممنوعه را اعلام کرد که اغلب به حوزه کشاورزی تعلق داشتند. این 18 مورد عمدتاً از محصولات کشاورزی از قبیل غلات (مانند آرد، گندم، جو) و خوراک آبزیان (و افزودنی‌های آن) تشکیل شده بودد. هدف این اقدام، محدودکردن صادرات کالاهای اساسی برای تأمین نیازهای داخلی بود.
- فاز سوم: در همان سال 1397 و به طور همزمان با مراحل قبلی، 7 نوع کالا به لیست کالاهای ممنوعه اضافه شد. این موارد شامل محصولاتی مانند کره بسته‌بندی، شیر خشک، انواع کاغذ تیشو، کاغذ، چای، تایر فرسوده و لاستیک بود. این افزودنی‌ها نشان از تنوع کالاهای ممنوعه در این مرحله دارند که از مواد غذایی تا صنعتی را شامل می‌شوند.
- فاز چهارم: در این مرحله، محصولاتی مانند شکر سفید، گوشت مرغ و گوسفند، انواع دفترچه حسابداری و محصولات کاغذی به لیست ممنوعه‌ها افزوده شدند. این اقدام همچنان بر هدف تأمین نیازهای داخلی و کنترل عرضه بازار، تأکید داشت.
- فاز پنجم: در این مرحله، تمامی انواع گوشت به صورت گرم و منجمد از صادرات ممنوع شد. از طرف دیگر، برخی از کالاهایی که در مراحل قبلی ممنوع بودند، مانند کاغذ تیشو و کاغذ بسته‌بندی، آزاد شدند. این تغییرات هدفشان تنظیم عرضه و تقاضا در بازار بود.
- فاز ششم: در این مرحله، ممنوعیت صادرات برخی از میوه‌ها نظیر سیب درختی و پرتقال به منظور تنظیم بازار داخلی اجرا شد. این اقدام همراه با ممنوعیت موقتی بود که به منظور کنترل قیمت و تأمین میزان کافی از این محصولات در داخل کشور انجام شد.
- فاز هفتم: در این مرحله، کالاهای حیاتی مانند سیب‌زمینی و پیاز نیز به لیست کالاهای ممنوعه افزوده شدند. هدف این اقدام، تنظیم قیمت و تأمین میزان مناسب از این مواد اساسی در بازار داخلی بود.
مرجع ممنوع کننده کالاهای صادراتی
ماده 126 از قانون امور گمرکی، ممنوعیت صادرات کالاها در ایران را تعیین می‌کند. لیست کالاهای ممنوعه صادراتی به تبع شرایط و موقعیت‌ها، تغییر خواهد کرد و ممکن است در زمان صادرات، اقلامی به این لیست اضافه یا از آن کم شده باشند.
توصیه می‌شود همواره قبل از هر تصمیمی مبنی بر صادرات کالاها، به منظور اطلاع از لیست کالاهای ممنوعه، با مراجع مربوطه در ارتباط باشید تا به اشتباه کالاهای ممنوعه را صادر نکنید.
در این مفاد، ماده 126 قانون امور گمرکی به وضوح تعریف‌کننده کالاهای ممنوعه صادراتی است که بر اساس موارد ذکر شده به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- کالاهای ممنوع‌الصدور بر اساس شرع اسلامی یا قانونی
- اشیاء عتیقه یا میراث فرهنگی با تأیید سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
- اقلام دامی یا نباتی و گونه‌های جانوری به منظور حفظ ذخایر ژنتیک یا حفاظت محیط زیست، طبق فهرست اعلامی از سوی سازمان‌های مربوطه
- سایر کالاهای ممنوع‌الصدور به ویژه بر اساس قوانین خاص
حتما ببینید: پرسودترین کالاهای وارداتی
علت ممنوع شدن صادرات کالاهای ممنوعه صادراتی
تهیة لیست کالاهای ممنوعه صادراتی دلایل متنوعی دارد. این ممنوعیت‌ها در فهرست کالاهای ممنوعه برای ترانزیت خارجی به منظور حفظ منافع داخلی، تعادل بازار، حفاظت از محیط زیست و اجتناب از تهدیدهای امنیتی و اقتصادی و نیز معیشت مردم اتخاذ می‌شوند. این لیست شامل ممنوعیت موقت کالاهای صادراتی و کالاهایی با ممنوعیت دائمی کالاهای صادراتی است. در ادامه به تشریح برخی از اصلی‌ترین دلایل ممنوعیت صادرات کالاهای ممنوعه می‌پردازیم:
- حفاظت از منابع داخلی: یکی از دلایل اصلی ممنوع شدن صادرات برخی کالاها، تضمین تأمین کافی و پایداری منابع داخلی است. به منظور جلوگیری از نقص و تنش‌های عرضه داخلی، برخی کالاها به صورت موقت یا دائمی از فهرست صادرات، خارج می‌شوند.
- تنظیم بازار و قیمت‌ها: ممنوعیت صادرات می‌تواند به عنوان یک ابزار تنظیم بازار و قیمت‌ها عمل کند. این اقدام به جلوگیری از افزایش ناپایدار قیمت‌ها در بازار داخلی و نیز حفظ تعادل اقتصادی کمک می‌کند.
- حفاظت از صنایع داخلی: برخی ممنوعیت‌ها به منظور حمایت از صنایع داخلی و کاهش وابستگی به واردات از خارج، اتخاذ می‌شوند. این اقدام می‌تواند به توسعه و رشد صنایع داخلی کمک کند و اشتغال‌زایی را افزایش دهد.
- منافع امنیتی: در برخی شرایط، ممنوعیت صادرات به دلیل محدودکردن دسترسی دیگران به کالاهایی با اهمیت امنیتی اتخاذ می‌شود. این ممنوعیت می‌تواند به جلوگیری از استفاده ناخواسته یا سوءاستفاده از این کالاها توسط دیگران کمک کند.
- حفاظت از محیط زیست: ممنوعیت صادرات برخی محصولات به دلیل اثرات منفی زیست‌محیطی آنها در مقصد، به حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی کمک می‌کند.
لیست کالاهای ممنوعه صادراتی در ایران
اطلاع از لیست کالاهای ممنوعه صادراتی می‌تواند به اشخاصی که در زمینه تجارت و صادرات فعالیت می‌کنند، کمک کند تا از اشتباهات و خسارات احتمالی جلوگیری کنند و به موفقیت در فرآیند صادرات نزدیک‌تر شوند. لیست کالاهایی که صادرات آنها ممنوع است عبارت‌اند از:
- گوشت منجمد و غیرمنجمد، برخی تولید داخلی و برخی وارداتی
- پودر ماهی و سایر مواد غذایی مرتبط با آبزیان
- دفتر تحصیلی و دفترچه‌های کاغذی
- میوه‌ها: پرتقال، سیب و سایر انواع میوه
- سبزیجات حیاتی بازار: پیاز و سیب‌زمینی و موارد دیگر
- غلات ضروری: ذرت، گندم، جو و سایر غلات
- اقلام دامی: انواع سبوس، کاه و یونجه
- دانه‌های روغنی
- کره و شیر خشک
- محصولات شکری
- لاستیک
- کاغذ و تولیدات مرتبط
- تجهیزات آهنی
- ماشین‌آلات صنعتی
- شمش آلومینیوم
- انواع محصولات پرایمری
حتما ببینید: قوانین گمرک ترکیه
جمع‌بندی
در این مطلب در مورد لیست کالاهای ممنوعه صادراتی و همچنین دلایل این ممنوعیت‌ها صحبت کردیم تا اطلاعات شما را در صورتی که در این حوزه فعالیت می‌کنید یا علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، افزایش دهد. امیدواریم خواندن این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
با ثبت یک درخواست، از تامین کنندگان مختلف استعلام قیمت بگیرید، مقایسه کنید و بهترین خرید را انجام دهید.
استعلام قیمتاطلاعات تماس و محصولات خود را ثبت کنید، بی واسطه با خریداران در ارتباط باشید و فروش خود را افزایش دهید.
ثبت نام